Tuna Kiremitçi, Burak Aldinç, Selim Öztunç, Hasan Köseoğlu ve Murat Kulaksızoğlu’ndan kurulu Atlas, 2013 yılında piyasaya çıkan ilk albümü “Selam Yabancı”dan iki yıl sonra, bu defa üç şarkılık bir mini albümle dinleyici karşısına çıkıyor. “Bir Uyumsuz Bulut” adı verilmiş bu albümü ve Atlas’ı konuşmak için grup üyeleriyle, Sony Müzik Türkiye ofisinde bir araya geldik.
Nükhet Duru, “Aşkın N Hali” adı verilmiş yeni albümünde, Tanju Okan, Hümeyra, Selda Bağcan ve Nilüfer gibi kendi döneminin şarkıcılarının yanı sıra, Şebnem Ferah, Halil Sezai, Cem Adrian ve Redd gibi bugünün popüler isimlerinin şarkılarını da söylüyor. Duru’yla hem yeni albümü, hem de ‘Nükhet Duru olmak’ üzerine konuştuk.
(FİKRET ŞENEŞ, EROL BÜYÜKBURÇ VE MÜZEYYEN SENAR’IN ARDINDAN…)
Bir daha hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Tıpkı yattığı yerden gördüğü tek manzara olan ağacın son yaprağının düşeceği gün öleceğine inanan hasta kızın hikâyesindeki gibi. Son yaprak düştüğünde ölür müyüz bilmiyorum ama o ağaç bir daha hiç yeşermeyecek.
Bir kadın çıkıp tüm hayatını adadığı aşkına, tek bir adama, 40 yıl boyunca tüm ülkenin diline düşecek şarkı sözleri yazmayacak mesela. “Korkma bu akşam gelip çalmam kapını,” demeyecek. Biz o şarkıları tekrar tekrar dinlediğimizde, “Ne aşkmış be!” diyeceğiz sadece. Ne öyle aşklar görecek, yaşayacak, ne de öyle cümleler kurabileceğiz… Türkçemiz yetmeyecek her şeyden önce. Sonra da ifade kabiliyetimiz… Bir daha öyle bir kadın gelmeyecek.
Bir adam sadece “playback” yaparak iki şarkıyla dinleyici karşısına çıkacağı gece, pantolonun ütüsü bozulup da dinleyiciye saygısızlık olmasın diye, sahneye çıkacağı son dakikaya kadar otel odasında hiç oturmadan, ayakta dolaşmayacak. Kendinden on yaş küçüğün de, kırk yaş küçüğün de gözünün içine sevgiyle bakıp, “Güzel dostum,” diye hitap etmeyecek bir daha… Bir daha öyle bir adam gelmeyecek.
Hiçbir şarkıcı, bestecisinin karşısında uduyla bir defada çalıp söylediği şarkıyı ezberine alıp, kendi ruhunun, kalbinin, dilinin ve sesinin imbiğinden geçirip damıtarak tekrar söylemeyecek bestecisine. Kimse yemek yerken çatalını, bıçağını bırakıp, soluğunu tutup, gözlerini, kulaklarını alamamacasına dinlemeyecek hiçbir şarkıcıyı. Bir daha öyle bir şarkıcı gelmeyecek.
Fikret Şeneş’le hastalığının onu henüz elden ayaktan düşürmediği günlerde tanışmış, birkaç kez evine gidip gelmiş, oturup uzun uzun sohbet etme şansını yakalamıştım. Hayran olmaktan başka bir şey yapamıyorsunuz böylesi insanlarla tanışınca… Ya da ben yapamıyorum. Karşımdakinin bilgisi, görgüsü, kültürü, birikimi, her söylediğine, her anlattığına, her haline, tavrına sinmiş o derin bilgelik ve nezaket karşısında kendimi sıradan hissediyor, bu sıradanlığımı ele verecek bir pot kırmaktan, mahçup olmaktan korkuyorum. Yine de “Ne alabilirim, ne öğrenebilirim,” diye dinliyor, gözlüyor, izliyorum, bir yandan yıllardır yazdıklarıyla hayatımda bıraktığı izleri tek tek hatırlar ve haliyle hayranlığımı katlar, mucizelere inanırken.
Erol Büyükburç’la 2000’lerden bu yana defalarca bir araya geldik. Birlikte işler de yaptık. Ürkerdim ben ondan biraz. Çekinirdim diyelim ya da. Tıpkı Fikret Şeneş gibi o da sanki başka bir dünyanın, başka bir ülkenin insanı gibiydi. O yaşında, hiç körelmemiş o hafıza, o zekâ ve eskiyen bedenine inat eksilmemiş o enerjisi, insanüstü gelirdi bana bir yanıyla. Bunu yüzüne karşı söylemek iyi bir şey miydi, onu da bilmiyordum. Kabalık gibi de gelebilirdi. Narin, hassas, kırılgan, nadide biblolar gibiydiler onlar benim için. Elimi sürersem kırılacaklardı sanki.
En çok da Erol Ebi benim bilmediğimi varsayarak bana zamanında neler neler yaptığını anlatırken burkulurdu içim. Ne çok ihtiyacı vardı anlatmaya. Onu çoktan bir kenara itmiş, unutmuş, listeden nedense çıkarmışlara inat, ne çok kendini ifade etmek derdindeydi.
Müzeyyen Senar’ı ise hiç tanımadım. Ama dedem demekti benim için Müzeyyen Senar. Dedemin plakları, rakı sofraları, anason kokulu, sigara dumanlı ‘70’li yıllar Üsküdar gecelerinin sesi, sedası demekti. Çocukken nasılsa aklıma yerleşmiş, birilerinin hiç yaşlanmayacağına, hiç ölmeyeceğine dair inancımın kalesi, belki de sebebiydi. Ben çocukken de yaşlıydı çünkü Müzeyyen Senar, ben yavaş yavaş yaşlanırken de… O değişmezdi. Ölmezdi de. O ölürse çocukluğum ölürdü, ‘70’li yıllar ölürdü, Üsküdar ölürdü…
Bir daha hiçbir şey eskisi gibi olmayacak… Yapraklar birer birer düşerken… Yerine yeni yeşil yaprakların açmayacağını bilmek canıma dokunuyor. Yutkunuyorum… Şarkılar da yalan söylüyor bazen. Geçmiş de tükeniyor. Ve hayat her zaman yenilemiyor bizleri…
MART 2015
(18 Mart 2015 tarihinde muzikonair.com 'da yayımlanmıştır.)
Müzik dünyasından kiminle konuşsam şikâyetçi... Malum konu; radyolar ve müzik televizyonları her şarkıyı, her klibi yayınlamıyor ve özellikle yeni isimler kendilerini, şarkılarını tanıtmak, duyurmak konusunda çaresiz kalıyorlar. Haksız sayılmazlar. Ben de çok yazdım, yazıyorum. Ama gelin görün ki hangi radyocuyla konuşsam, “İyi şarkı çıkmıyor, hit çıkmıyor,” diye dert yanıyor onlar da. Böyle bir kısır döngü içerisinde yuvarlanıp gidiyoruz hep beraber.
Müzik dünyasından kiminle konuşsam şikâyetçi... Malum konu; radyolar ve müzik televizyonları her şarkıyı, her klibi yayınlamıyor ve özellikle yeni isimler kendilerini, şarkılarını tanıtmak, duyurmak konusunda çaresiz kalıyorlar. Haksız sayılmazlar. Ben de çok yazdım, yazıyorum. Ama gelin görün ki hangi radyocuyla konuşsam, “İyi şarkı çıkmıyor, hit çıkmıyor,” diye dert yanıyor onlar da. Böyle bir kısır döngü içerisinde yuvarlanıp gidiyoruz hep beraber.
Fakat sonra ne oluyor? Beklenmedik bir şarkı çıkıp ortalığı toz duman ediyor ve bütün o şikâyetleri haksız kılıp, bütün klişeleri ters yüz ediyor.
“Yanarım”dan söz ediyorum, evet. Hani şu Ulan İstanbul dizisindeki Yaren ve Karlos karakterlerinin, yani Şebnem Bozoklu ve Erkan Kolçak Köstendil’in seslendirdiği şarkı. Bu yazının yazıldığı gün itibarıyla Kanal D’nin resmi Youtube kanalında 44 milyon 849 bin küsur kez izlenmiş şarkının klibi. Gayri resmi videoları saymıyorum bile. Öyle böyle bir rakam değil bu. 2014 yılı içerisinde popüler olmuş nice pop şarkısını katbekat katlayan bir rakam.
Aslına bakarsanız, “Yanarım”, gerçek bir şarkı bile sayılmaz. Arabesk şarkıların klişelerinden yola çıkılarak yazılmış ve o yüzden de abartılarak seslendirilmiş bir hiciv denemesi. Ne dijital platformlara servis edildi, ne CD olarak basıldı. Dizide yayınlanmasının dışında bir promosyon da yapılmadı. Ne Bozoklu ve Köstendil radyo radyo dolaştılar, ne lansman gecesi düzenlendi, ne de gazetelerde seri şeklinde röportajlar, haberler yapıldı. Radyolar çalmadı şarkıyı. Müzik televizyonları klibi saat başı döndürmedi. Ama ne olduysa oldu ve bu şarkı, yılın en çok dinlenilen ve sevilen şarkıları arasında başı çekiverdi birden. Kendiliğinden. Müzik sektörünün bir şarkı pazarlamak için kullanılan ritüellerinden geçmeden…
Bunu sadece Youtube verilerine dayanarak söylemiyorum. Çaldığım mekânda şarkıya gelen isteklerden, çalmaya başladığımda herkesin bir ağızdan, ezbere söylemesinden, yani bizzat sahada edindiğim izlenimlerden de yola çıkarak söylüyorum.
Diyebilirsiniz ki, şarkının popüler bir dizide yayınlanması da bir pazarlama taktiğidir. Dizilere bu maksatla verilmiş şarkılar için evet. Ama bu şarkının öyle bir durumu da yok ki. Dizi için yapılmış ve bu nedenle de aslında dizisinin dokusuna ve hikâye örgüsüne uygun olarak komik, hatta bir parça da absürd bir şarkı. Yani o kıstasla da değerlendiremeyiz.
Buna karşın “ama alt tarafı bir dizi şarkısı zaten,” deyip de geçmemek lazım bence. Bu meseleden çıkarılacak ciddi bir ders var çünkü müzik sektörü için. Karlos ve Yaren’den öğreneceğimiz önemli bir ders.
Demek ki neymiş; hit şarkının hiç öyle radyoya, klip kanallarına, promosyona, lansmana filan ihtiyacı yokmuş. Kendi kendine de alıp yürüyebiliyor, dile düşebiliyormuş. Demek ki neymiş; insanlar bir şarkıyı severse, onu dinliyor, seviyor, ezber ediyormuş. Demek ki neymiş; şarkılar insanlara zorla sevdirilemiyormuş. Devam edeyim mi? Bence gerek yok. Anladınız siz onu.
Bence Karlos ve Yaren şaka maka müzik dünyasına ciddi bir sille attı bu şarkıyla. Şimdi şarkıcısından bestecisine, yapımcısından yayıncısına herkes oturup bunun üzerine bir kafa yormalı.
OCAK 2015
(19 Kasım 2014 tarihinde muzikonair.com 'da yayımlanmıştır.)
Bir yandan çok kızıyor, eleştiriyor ama bir yandan da izlemeden duramıyoruz. Tuhaf bir şey… Gözünüz bir kere takılmayagörsün, ayrılamıyorsunuz başından ister istemez. Ne arasanız var çünkü. Hem şarkılar, türküler, hem şakalar, espriler, birbirine takılmacalar, hem hırs, rekabet, yerine göre entrika, hem de diz boyu ihtiras ve heyecan.
Bir yandan çok kızıyor, eleştiriyor ama bir yandan da izlemeden duramıyoruz. Tuhaf bir şey… Gözünüz bir kere takılmayagörsün, ayrılamıyorsunuz başından ister istemez. Ne arasanız var çünkü. Hem şarkılar, türküler, hem şakalar, espriler, birbirine takılmacalar, hem hırs, rekabet, yerine göre entrika, hem de diz boyu ihtiras ve heyecan.
(20 Haziran 2014 tarihinde muzikonair.com 'da yayımlanmıştır.)
Şarkıcı olmak, müzisyen olmak ne “kıyak” iş değil mi? Hafta sekiz gün dokuz şarkılar, türküler, vur patlasın çal oynasın eğlence, alkışlar, hayranlar filan… Bir de üstüne para kazanıyorsun; yatlar, katlar, lüks arabalar… Şehir şehir gezmeler de cabası… Kim istemez ki böyle bir hayatı? Herkes ister. Herkes de istiyor zaten. Çalıştığım mekânlarda şahit olduklarımdan biliyorum ki kimin eline mikrofon verseniz bir coşkuyla başlıyor söylemeye. Vermezseniz de gelip kendisi alıyor mikrofonu senin elinden çekiştirerek. Öyle bir şarkı söyleme hevesi, öyle bir sonsuz özgüven… Hani Yeşilçam filmlerindeki gibi eline bir kart tutuşturup, “Yarın gel burada programa başla,” desen hiç tereddüt etmeden gelip başlayacak çok insan var. Emin olun, tahmin ettiğinizden daha çok.
Peki sahiden bu kadar düğün bayram iş bir iş mi bu şarkıcılık, müzisyenlik denilen şey? Hayır, “renkli ışıkların altında yaşanan yalnız ve mutsuz hayatlar” hikâyesi yazacak değilim, merak etmeyin. Elbette şarkı söylemek, sahnede olmak, alkış duymak çok ama pek çok güzel şeyler; en azından vergi dairesinde memur olmaktan daha fazla tatmin edici olduğu kesin. Gelin görün ki bu tatmin, bu ruh doygunluğu, bu kendini iyi hissetme hali beraberinde sanıldığı kadar çok şey getirmiyor. Özellikle de orta ya da küçük ölçekli bir şarkıcı ya da müzisyenseniz (yani ülke çapında büyük bir şöhretiniz yoksa, öyle Allah’ın her günü adından söz ettiren, gazetelere, televizyonlara çıkan, büyük konserler yapabilen bir isim değilseniz.) Neden ve nasıl mı? Şöyle ki…
Diyelim ki mütevazı bir şarkıcısınız ve mütevazı bir mekânda, kendi çapınızda müzik yapmak istiyorsunuz. Bir kere kimsenin sizi sahnesine çıkarmak için sıraya gireceğini, kapınızı aşındıracağını, teklifler getireceğini zannetmeyin. Yok öyle bir şey. Dünyanın en iyi şarkıcısı da olsanız, ya kendiniz ya da bu işi sizin adınıza yapmak üzere anlaştığınız birileri tarafından mekânlara “satılmak” zorundasınız. Biraz tuhaf gelebilir ama piyasa jargonunda kullanılan tabir tam olarak bu. Peki nasıl satılacak ya da kendinizi nasıl satacaksınız? Bir kere ilk soru şu: “Mekâna ne kadar müşteri getirebilirsiniz?” (Eskiden bu soru “Kaç masanız var?” diye sorulurdu.) Evet, ne tarz müzik yaptığınız, nasıl yaptığınız, iyiliğiniz, kötülüğünüz filan hep daha sonraki meseleler. Öncelikle müşteri potansiyelinizi bilmek isteyecekler.
Çaresiz, uydurdunuz bir şeyler diyelim. Sahiden de eşi dostu, ahbabı çağırdınız. Hadi ilk gece, ikinci gece, üçüncü gece… E eş, dost, ahbap da bir yere kadar değil mi? Sonra ne olacak? Hem sonra ısrar kıyamet davet ettikleriniz, bu davetin karşılığında para ödemeyeceklerini, o gece misafiriniz olacaklarını sanmayacaklar mı? Elbette sanacak ve hatta bunu bekleyecekler. O zaman ne yapalım? “Benim müşteri getirme durumum yok,” diyelim mekân sahibine. Bir kere iş alma şansınızı neredeyse sıfırladınız ama biz yine de devam edelim. İkinci soru: “Ne kadar para istiyorsunuz?”
Şimdi mekân sahibinin gözünü de korkutmamak lazım. Kaba bir hesap yapalım hemen. Beş müzisyene 100’şer lira verseniz, şarkıcı olarak da kendinize 500 lira alsanız, gecede 1000 lira sizi kurtarır gibi. Şansınız varsa bu “kaşe”ye (bu da piyasadaki bir başka tabir) işi bağlayabilirsiniz ama çoğunlukla kazın ayağı öyle olmayacaktır, onu da bilmeniz lazım. “Yüzde hesabı çalışalım,” teklifini duymaya hazır olun. Bu da şu demek; o gece müşteri varsa, mekân dolduysa paranı alırsın, olmazsa Allah bana ben sana! E genellikle birlikte çalışacağın müzisyenlere böyle bir teklifle gidemeyeceğine göre sana düşen bu riski üstlenmek olacak. Yani gerekirse müzisyenlere parasını verirsin, kendine kalanına da razı olursun; şayet mekândan aldığın para müzisyen parasını karşılamazsa da cebinden ödersin. Bu durumu hiç mekân sahibine anlatma, zira ona göre beş müzisyen çok fazladır; üç neyine yetmiyordur? Mesela illa bas gitar şart mıdır? Ya da ritim?.. Aman zaten müşteri öyle de eğleniyordur, böyle de eğleniyordur. Kaldı ki seni dinlemeye değil, eğlenmeye geliyordur. Üstelik siz bu şartlarda çalışmayı kabul etmezseniz, 750 liraya çalışacak ekip de bulunur mutlaka. Hatta 500 liraya. O da olmazsa gecede 50 liraya bir “dj” çalıştırmak da pekala mümkündür.
Diyelim ki parada da anlaştınız. Sıra geldi programa. Neler söylüyorsun, neler yapıyorsun sahnede? Yeterince eğlendirebiliyor musun mesela? Yani aslında yeterince eğlendiriyorsan sorun yok. İyi söylemen, kötü söylemen, iyi repertuar yapman, sahne hâkimiyetin, seyirciyi kavrama durumun filan çok da dert değil. Eğlensinler, oynasınlar yeter.
“Yok canım, o kadar da değil!” dediğinizi duyar gibiyim ama sahiden de öyle olduğunu sahneye çıkmaya başladıktan sonra görürsünüz zaten. Kendinizce özene bezene bir sıralama yaparsınız mesela. Yavaş şarkılarla başlar, bir ara hızlanır, sonra dans ettirir, sonra tekrar hızlanırsınız. Dans edilecek şarkılarınız vardır, oynanacak şarkılarınız vardır, içki içerken eşlik edilecek, yemek yerken dinlenilecek şarkılarınız vardır. Bir de bu şarkıların sıralamasında doğal olarak müzikal bir kurgu, bir denge vardır. Ya da siz öyle sanırsınız. Oysa daha ilk şarkınızda “Ama biz akşam 7’den beri buradayız, oynayalım azıcık,” diyebilir bir müşteri oturduğu yerden işaret ederek. Ya da bir başkası şarkının en can alıcı yerinde kulağınıza eğilip, “Ankara havası yok mu?” diye sorabilir. Herkesin oynamaya kalktığı bir başka anda bir başkası gelip en ağırından bir alaturka şarkı isteyebilir ve siz söyleyene kadar da sizi taciz edebilir. Bir bakmışsınız, ne sıralama kalmış, ne kurgu, ne repertuar. Zira bir banka memuru işine karışan, müdahale eden bir müşteriyi tersleyebilir ama bir müzisyenin böyle bir şansı hiç yoktur.
Nasıl? Hâlâ eğlenceli mi şarkı söylemek sizce? Bitmedi…
Gece boyu ter dökersiniz. Bazen sahneden inmeniz gereken saat çoktan geçer ama mekân sahibi işaret eder, “devam devam” der ya da müşteri bırakmaz yakanızı. Çaresiz devam edersiniz siz de. Gece bittiğinde ise asıl sıkıntı başlar. Acaba ne kadar para alacaksınız ve ne zaman alacaksınız? Başlarsınız beklemeye. Nedense mekânlarda hiç hazır para bulunmaz ve müzisyenlerin ödemesi o gecenin hasılatı toplandıktan, son müşteri de gittikten sonra yapılır. Yani işinizi yapmış, bitirmiş olmanız döktüğünüz terin karşılığını almanız için yeterli değildir. Beklersiniz, beklersiniz.
Yine de “Gecede 500 lira az para mı?” diye sorabilirsiniz. Evet ülke şartlarında az para değil. Diyelim ki paranızı eksiksiz aldınız ve alıyorsunuz. Peki ya sahne için harcamak zorunda olduğunuz meblağ ne olacak? Mesela her gün aynı kıyafetle sahneye çıkamayacağınıza göre, arada bir de olsa yeni kıyafetler, şayet kadınsanız kuaför ve makyaj masrafları, mekâna gidip gelmek, prova yapmak için harcadığınız yol paraları? Bunlar için fazladan bir bütçeniz asla olmayacak, onu bilin. Hepsi kazandığınız paraya dâhil.
Bu yazıyı okuyunca üzerine ekleme yapmak isteyecek çok kişi olacaktır eminim. Ben de yıllardır duyduklarım ve gördüklerimin sadece kısa bir özetini yaptım aslına; yoksa bu mesele bu kadar kısa anlatılacak gibi değil. Bildiğim bir tek şey var; bu yazıda bahsi geçen herkes için bir farkındalık, bir uyanış, bir silkelenme zamanı geldi de geçiyor bile. Belki kalanları da bir başka yazıda toparlarız.
HAZİRAN 2014
(22 Mayıs 2014 tarihinde muzikonair.com 'da yayımlanmıştır.)
Ülke epeyce çalkantılı, karmaşık bir siyasi gündemle boğuşuyor son yıllarda. Özellikle de son bir yılda. Tam yaz geliyor biraz silkelenelim, rahatlayalım derken Soma faciası kömür karasına boyadı kalplerimizi. Üzülelim mi, öfkelenelim mi, ağlayalım mı, isyan mı edelim bilemedik. Galiba bir süre daha da bilemeyeceğiz.
Ülke epeyce çalkantılı, karmaşık bir siyasi gündemle boğuşuyor son yıllarda. Özellikle de son bir yılda. Tam yaz geliyor biraz silkelenelim, rahatlayalım derken Soma faciası kömür karasına boyadı kalplerimizi. Üzülelim mi, öfkelenelim mi, ağlayalım mı, isyan mı edelim bilemedik. Galiba bir süre daha da bilemeyeceğiz.
Ne ki bir de tüm bu karışık dönemlerin, felaketlerin, faciaların ve dahi siyasi çalkantıların en büyük darbesini müzik sektörü alıyor her defasında. Müzisyenler sık sık sosyal medyada dile getiriyorlar bu gerçeği. Memurlar, işçiler, özel sektör çalışanları vesair, ülkede ne olursa olsun her sabah kalkıp işlerine gider, aybaşlarında maaşlarını alırken, müzik sektöründe çalışanlar böyle dönemlerde doğrudan işsiz kalıyor. Konserler, organizasyonlar, düğünler, partiler ve benzeri her türlü etkinlik iptal oluyor çünkü. Kimsenin eğlenesi, oynayası, konserlere gidip şarkılara eşlik edesi gelmiyor çünkü. Müzik denilen şeyin sadece eğlence amaçlı bir şey olmadığını, müzikle yaraların iyileştirilebileceğini, üzgün kalplerin onarılabileceğini, hayata inancın, yaşama güdüsünün tazelenebileceğini, hiç biri olmasa, acının müzikle de paylaşılabileceğini istediğiniz kadar yazın, çizin, söyleyin hatta bağırın siz. Sıkıysa bir etkinliği iptal etmeyin bakalım. Mahalle baskısından yakın çevre baskısına, sosyal medya baskısından siyasi baskıya, baskılardan baskı beğenin sonra.
Bir de şu var ki, işi iptal olan sadece şarkıcı zannediliyor hep. Demet Akalın bir konserini de iptal etse nesi eksilir değil mi? Oysa konser dediğinizin ne çok çalışanı, emekçisi var bir bilsek… Sesçisinden, ışıkçısına, gişe memurundan, fuayede gazoz satanına dek ne çok kişi o iptal edilen konser gecesinde işsiz kalıyor bir bilsek…
Peki ne yapalım? Mahallede cenaze varken biz evimizde göbek mi atalım? Elbette bunu savunuyor değilim. Azıcık vicdanı olan kimsenin bunu savunacağını da zannetmiyorum. Ama hassasiyetlerin de bir samimiyeti olmalı. Eğer etkinliklerin iptal edilmesini, etkinlikleri zaten istemediğiniz, sevmediğiniz, onaylamadığınız için istemiyorsanız, sizin için her şey etkinlik iptali sebebi olabilir ve her defasında ateşli bir etkinlik iptali savunucusu olabilir, iptal etmeyenlere verip veriştirebilirsiniz. Ya da etkinlik iptali ile bir hassasiyet gösterisi/gösterişi yapmak lüzumunu hissediyorsanız, bunu herkese yutturamayabilirsiniz. Yani “çok duyarlı bir sanatkâr olarak konserimi iptal ettiğimi duyurdum ama bir dakika sonra kaşım gözün için yazılan övgüleri ‘RT’ etmekten de geri kalmam” diyorsanız, o konser iptalinin samimiyeti şüphe götürür. Olan bizim gazozcuya, gişeciye, ışıkçıya, sesçiye oldu der, güler geçeriz.
Sözün özü bırakın isteyen iptal etsin, isteyen de istediği biçimde yapacağı etkinliği gündeme uydursun. Nasıl bir bakkaldan zorla kepenk kapatmasını isteyemezsek, bir müzisyene de “işini yapma evde otur” deme hakkımız yok. O gerçekten bir müzisyense zaten olan bitenden senden benden çok etkilenmiştir ve bunu bir şekilde dillendirir kendi üslubunca. Belki konserinin gelirini bağışlar, belki öyle bir şarkı söyler, öyle bir laf eder ki o gece sahnede, oraya onu dinlemeye gelenler hayata başka bir gözle bakmaya başlar, olanı biteni başka türlü görürler o dakikadan sonra. Bilemezsiniz.
Eğer acılı zamanlarda şarkı türkü söylemek şimdiki kadar ayıplansa, eleştiri konusu edilseydi geçmişte, bin yıldır dinlediğimiz nice türkü, şarkı yazılamazdı şüphesiz. Ağıt diye bir şey olmazdı mesela. Oysa tam aksine; en güzel şarkılar, türküler, şiirler, kitaplar hep en acılı dönemlerde yazılmıştır.
Müzisyenleri kendi haline bırakın. Kapılarını kapatmaya zorlamayın. Onlar sıradan insanlardan katbekat açık gönül gözleriyle hepimiz adına tarihe tanıklık eder ve bu tanıklığın izlerini geleceğe bırakırlar zaten. İşleri bu. Bize düşen onları susturmak değil, daha çok söylemeleri, hiç susmamaları için desteklemek olmalı. En çok da böylesi zamanlarda…
MAYIS 2014
(21 Şubat 2014 tarihinde muzikonair.com 'da yayımlanmıştır.)
Tamam devir dijital devir ve bunun kaçışı, geri dönüşü yok. Müzik dinlemek için de, film izlemek için de, kitap/gazete/dergi okumak için de telefonlarımız ve bilgisayarlarımız birinci tercihimiz olmak üzere; hatta bazılarımız için oldu bile. Ama konumuz o değil. İster dijital olsun, ister basılı fark etmez. Farkında mısınız, bir tane adam gibi müzik dergimiz yok!
Tamam devir dijital devir ve bunun kaçışı, geri dönüşü yok. Müzik dinlemek için de, film izlemek için de, kitap/gazete/dergi okumak için de telefonlarımız ve bilgisayarlarımız birinci tercihimiz olmak üzere; hatta bazılarımız için oldu bile. Ama konumuz o değil. İster dijital olsun, ister basılı fark etmez. Farkında mısınız, bir tane adam gibi müzik dergimiz yok!
Bu ülkede müzik yayıncılığı hiçbir zaman Batıdaki manasının yanından bile geçmedi, orası malum. Şayet müzik kitaplarına meraklıysanız Avrupa’da herhangi bir kitabevine girdiğinizde müzik kitapları bölümün raflarına bakıp bakıp yutkunmanız muhtemeldir. Benim öyle oldu; oradan biliyorum. Çünkü o raflarda envaı çeşit biyografiler, araştırma, inceleme kitapları, sadece teorik ve akademik değil, popüler ve güncel yayınlar da vardır mutlaka, hem de hiç görmediğiniz kadar çok. Bizde ise kitapçılarda müzik kitapları ya hobi bölümünde bahçe bitkilerini, gemi kaptanlığını anlatan kitaplarla yan yana durur ya da sanat bölümünde fotoğrafçılık, sinema, tiyatro kitaplarıyla iç içe. Zaten var olan müzik kitaplarının büyük yüzdesi de metodlar, akorlar ve müzik dersi kitapları, bir de akademik kitaplardır.
İşin kitap kısmı zaten yeterince vahim… Orası ayrı bir yazının konusu belki de. Ama müzik yayıncılığının bir de daha kolay hazırlanır/basılır/satılır olması nedeniyle daha yaygın olması gereken müzik dergileri kısmı var ki, orası vahimden de öte; nicedir sizlere ömür.
Oysa bu ülkede yirmi yıla yakın bir süre yayımlanmış Hey dergisi gerçeği vardı. Onun kadar uzun ömürlü olmasa da, aynı dönemde piyasaya çıkan Gong, Müzik Magazin, ‘90’larda türeyen Top Pop, Popstar, (farklı bir formatta ve yeni) Hey, Number 1 dergileri vardı. Çok değil, yedi-sekiz yıl öncesine kadar Dream, Rolling Stone, Billboard ve Roll gibi müzik dergileri süslerdi rafları. Ne oldu da biz Blue Jean ve benzeri bir-iki “teenage” dergisinden fazlasını bulamaz olduk artık?
Hadi diyelim dijitale döndük… Allah aşkına, internet ortamında bildiğiniz kaç tane dört başı mamur müzik sitesi var? “Blog”lardan ve bol resimli basın bülteni yayınlama sayfalarından söz etmiyorum. Hani şöyle hem haber, hem röportaj, hem ciddi araştırmalar, müzik yazıları, satış listeleri filan barındıran müzik siteleri… Mesela dünyadaki en saygın müzik dergilerinden biri olan NME’nin satışları ciddi bir düşüş yaşamakta imiş her yıl. Ne ki derginin internet sitesi dergiden çok daha fazlasını vaat eden bir içeriğe sahip zaten… Peki ya bizde? Yok Allah yok!
Mutlaka işin içinde bizim aklımızın ermediği ticari kararlar, yayın grupları patronlarının siyasi ve ekonomik tercihleri gibi bir sürü dolap vardır ama bir de kocaman gerçek var ki onu da görmezden gelemeyiz. Bence Türkiye’de (dijital ya da basılı fark etmez) gerçek anlamda bir müzik dergisi olmamasının, var olanların da bir bir kapanmasının başlıca sebebi, müzik yazarları ve editörlerinin tercihleridir. Tuhaf bir tez değil mi? Bakın neden böyle düşündüğümü açıklayayım.
Rolling Stone ve Billboard, çok uzun yıllar sonra ilk kez Türkiye’de, Türkçe olarak dergi sektörüne girdi. Ama her iki dergi de ilk sayısından itibaren Türkiye’de yapılan müziğin bir kısmını (aslında büyük kısmını) hiç görmedi ve yok saydı. Hadi bu bir tercihtir ya da yayın politikasıdır anlarım. Arabesk, alaturka ve halk müziğine yer vermezsiniz. Ama bir pop dergisi olarak yabancı popun her türüne yer verirken, Türkçe popüler müzikte sadece “rock” ve alternatifi görmekle yetinemezsiniz. Teoman’ı, Duman’ı kapağınıza taşıyıp Demet Akalın’ı yok sayarsanız, One Direction’ı Justin Bieber’ı poster yapıp, Mustafa Ceceli’ye, Murat Boz’a kapılarınızı kapatırsanız orada bir sorun var demektir. Büyük kitleye sırtınızı dönerseniz, onlar da size döner. Döndüler de nitekim. Türkiye’de “rock” ve alternatif müzik dinleyenler bu dergileri ayakta tutmaya yetmedi.
İyiliği, kötülüğü tartışılır, seversiniz ya da sevmezsiniz ama popüler bir müzik dergisi yapıyorsanız az ya da çok her pop figürüne sayfa açmak zorundasınız. Aksi takdirde ’70 ve ‘80’lerin TRT’sinden farkınız kalmaz. Sizin “yoz müzik” deyip dışladığınızı, yok saydığınızı sevenler yine sevmeye devam eder ve o müziği değil, sizi yok sayarlar sonuç itibarıyla. Kaybeden siz olursunuz ki oldunuz!
‘80’lerden bugüne ulaşabilen tek müzik dergisi Blue Jean. Onu ayakta tutan da posterler, çıkartmalar ve bir dolu ıvır zıvırla, sürekli “teen-age” sularında yüzmesi. Ama mesela ben kendi adıma Blue Jean’i bir müzik dergisi olarak tanımlamakta zorlanıyorum. Yabancı müzikte her yola gelen, en pespaye yabancı “star”lara sayfalar bahşeden dergide Türkçe müziğin sadece beli bir kısmına, kısacık röportajlar, tarafgir albüm eleştirileri ve birkaç paragraflık haberlerle, üstünkörü yer veriliyor çünkü. Öyle ki müzik listelerinde bile sadece D&R’ın yerli “rock” müzik satış listeleri var. Yani yabancı olan her şey koşulsuz şartsız dergiye girebilecek durumda ama Türkçe olanlar değil. Bunu sosyal medyada birkaç kez tartışır gibi olduk dergi yazarlarıyla ama bir sonuca varamadık. Okuyucuların böyle istediğini tezini öne sürdüler. Yani Miley Cyrus, Britney Spears sevenler Mor ve Ötesi’ni, Manga’yı da seviyor ama mesela Hande Yener’i, Bengü’yü sevmiyor ve hatta dergide yer verilince tepki gösteriyor. İnanıp inanmamak size kalmış. Kaldı ki yakın zaman kadar söz konusu derginin içinden bir de “heavy-metal” eki çıkıyordu.
Bir müzik yazarı olarak bir yolunuz, bir tercihiniz vardır ve oradan ilerlersiniz, bunu da anlarım. Ama popüler bir müzik dergisinin kadrosu hep mi aynı tercihleri olan yazarlardan kurulur? Burada bir hata yok mudur? Rolling Stone da böyleydi, Billboard da. Oysa Hey’de hem pop, hem arabesk, hem alaturka listelerini görmek, albüm eleştirilerini okumak, kapakta bir hafta Bülent Ersoy’la, ertesi hafta Michael Jackson’la karşılaşmak çok mümkündü. Gördük/okuduk/karşılaştık da nitekim. Çünkü o dergiyi çıkaran kadrolardakiler, kişisel müzik zevk ve beğenilerini göstermek/tatmin etmek için değil, müzik yapan, müzik dinleyen herkese ulaşmak için dergi çıkarıyorlardı.
Mesele uzun, hayat kısa. Zaten internette yayımlanan hiçbir şey uzun uzun okunmuyor. İyisi mi ben de bu yazıya burada son noktayı koyayım. Başta da söylediğim gibi, işin kitap kısmı çok çetrefilli ama en azından umarım ve dilerim ki bir gün Türkiye’de her müzik beğenisini kucaklayan bir popüler müzik dergimiz olur.
ŞUBAT 2014
Hakkımda
Yavuz Hakan Tok
Müzik Yazarı / Eleştirmen / Arşivci
Müzik Yazarı / Eleştirmen / Arşivci
2001 yılında Bir Zamanlar adlı internet sitesinde müzik yazıları yazmaya başladı. Yanı sıra yazıları, Zip İstanbul, Koara, İkinci Kanal, Caretta, Mezun Life, Popüler Tarih dergilerinde, Bugün gazetesi ve Milliyet gazetesinde yayımlandı.
Bu Hafta Çok Okunanlar
-
MABEL MATİZ - "FATİH" “Yahu bu ne? Bu zamanda 25 şarkılık albüm mü olur? Kim dinleyecek bunu?” “Şarkıların hepsi birbirine benz...
-
“Vayomini dö pua, yunaytıd kindım tu points… Lalmeyn di pua, görmıni ten points…” Ecnebi ülkeler birbirine böyle böyle puan dağıtırken bi...
-
Seninle Üç Dakika 1975 - 4. Bölüm Külkedisi Masalı 15 Ocak 1958’de İstanbul’da doğan Semiha Yankı’nın 17 yıllık kısacık yaşa...
-
"BAZEN SIĞ, BAZEN DİBİ YOK" Hande Yener albümleri/şarkıları hakkında yazmayı seviyorum, o belli. Neredeyse her albümünü yazmışım. ...
-
(1984'ten Bugüne) Sezen Aksu'nun yeni albümünün piyasaya çıktığı bugünlerde, Türk popunun efsane albümlerinden "Sen Ağlama&q...
Arşivden
-
Yabancı Gelin Sonia, Türkiye'de nasıl ünlü bir sinema oyuncusu ve şarkıcı oldu?.. Yetmişlerde ona kim, neden açık çek verdi? Dillere...
-
ENBE ORKESTRASI - "SENDEN KIYMETLİ Mİ?" Bütün tartışmalara, eleştirilere rağmen popüler müzik piyasasında ENBE damgası vurulmuş ...
-
"Hani Peter Pan masalı gibi bir hayal dünyası vardır ya; orada kötülük yoktur, orada ihanet yoktur, orada acı çekilmez. Bizim şarkılar...
-
MABEL MATİZ - "FATİH" “Yahu bu ne? Bu zamanda 25 şarkılık albüm mü olur? Kim dinleyecek bunu?” “Şarkıların hepsi birbirine benz...
-
MUSTAFA BOZKURT – “YOL” Esinlenme, etkilenme, ilham alma, sanatın her dalında bir çıkış noktası olabilir. Önünde bir örneği, daha önce yap...